Thông tin cơ bản
Phân loại khoa học
Tên tiếng Việt: Khỉ đuôi dài mũi trắng Tên gọi khác: Khỉ mũi xám, Khỉ đốm lớn, Khỉ trắng lớn, Khỉ đốm, Khỉ đuôi dài mũi trắng Lớp: Linh trưởng Họ: Khỉ, chi Khỉ đuôi dài
Dữ liệu cơ thể
Chiều dài: 43-70 cm Cân nặng: 4.3-6.7 kg Tuổi thọ: Khoảng 20 năm
Đặc điểm nổi bật
Vệt màu trắng nổi bật trên mũi
Giới thiệu chi tiết
Khỉ đuôi dài mũi trắng (tên khoa học: Cercopithecus nictitans) có tên tiếng Anh là Putty-nosed Monkey và có 3 phân loài.
Khỉ đuôi dài mũi trắng thường sống theo bầy đàn từ 12-30 cá thể. Chúng hoạt động chủ yếu ở tầng tán giữa của rừng, thường thể hiện những hoạt động như nhảy và bay lượn. Môi trường sống của chúng chồng lấn với môi trường sống của khỉ đuôi dài Diana. Hai loài này được cho là đã hình thành quần thể hỗn hợp để phòng ngừa động vật ăn thịt và chia sẻ nguồn thức ăn. Chế độ ăn chủ yếu bao gồm trái cây, hạt và lá, nhưng cũng ăn côn trùng và cây trồng.
Khỉ đuôi dài mũi trắng giống như hầu hết các loài linh trưởng có khả năng nghe, ngửi, nhìn và cảm nhận rất phát triển. Chúng nổi tiếng với tiếng kêu đa dạng của mình; con đực phát ra tiếng gọi thấp và mạnh để tuyên bố lãnh thổ và cảnh báo về động vật ăn thịt. Con cái và khỉ trưởng thành thường sử dụng những tiếng kêu ngắn để thu hút sự chú ý của bầy đàn. Khi khỉ con rời xa mẹ, chúng sẽ kêu lớn để cảnh báo các thành viên khác trong bầy. Khi gặp báo, chúng phát ra âm thanh “puh-yaas” để cảnh báo; khi có diều hâu trên không, chúng phát ra âm thanh “hai-kes” giống như ho để cảnh báo. Hơn nữa, chúng có khả năng kết hợp và thay đổi tần số các âm thanh “puh-yaas” và “hai-kes” để diễn đạt nhiều ý nghĩa khác nhau, vì vậy chúng được xem là loài đầu tiên ngoài con người có khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ có cấu trúc câu.
Giao tiếp qua khứu giác của khỉ đuôi dài mũi trắng bao gồm việc đánh hơi bộ phận sinh dục và dùng lưỡi để ngửi, cả hai đều do con đực thực hiện. Các tín hiệu thị giác bao gồm việc nhìn chằm chằm, thường đi kèm với việc lắc đầu, thường là con đực thể hiện sự đe dọa. Đôi khi, chúng sẽ để lộ răng nanh để làm mặt quái hoặc ngáp, đây là biểu hiện của căng thẳng hoặc đe dọa.
Khỉ đuôi dài mũi trắng có hệ thống giao phối đa dạng, trong bầy có một con đực trưởng thành thường trú và một số con cái trưởng thành cùng với con cái của chúng. Con đực duy nhất có quyền giao phối với tất cả các con cái. Thường thì vua khỉ có nhiệm kỳ 5 năm. Con cái sẽ thể hiện sự sẵn sàng giao phối bằng cách trưng bày phần sinh dục lớn lên trong kỳ động dục. Con cái bắt đầu trưởng thành tình dục khi được khoảng 4 tuổi. Thời gian mang thai là 172 ngày. Khoảng mỗi hai năm, chúng sinh ra một con non. Mẹ khỉ nuôi con của mình khoảng 6 tháng. Con cái trưởng thành sẽ ở lại bầy, trong khi con đực sẽ bị đuổi đi. Tuổi thọ khoảng 20 năm.
Được ghi vào danh sách đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) 2008 – Loài ít quan tâm (LC).
Bảo vệ động vật hoang dã, không ăn thịt tự nhiên.
Bảo vệ cân bằng sinh thái, là trách nhiệm của tất cả mọi người!
Phân bố
Phân bố tại Cameroon, Cộng hòa Trung Phi, Congo, Cộng hòa Dân chủ Congo, Bờ Biển Ngà, Guinea Xích Đạo, Gabon, Liberia và Nigeria. Sống trong các khu rừng nhiệt đới thấp ẩm và rừng núi, đầm lầy nhiệt đới và rừng ngập mặn, cũng như trong các khu rừng rậm tại Tây Phi và Trung Phi. Do kích thước lớn, phạm vi hoạt động của chúng chủ yếu giới hạn trong tầng tán của rừng. Chúng hiếm khi xuống đất.
Tính cách và hình thái
Khỉ đuôi dài mũi trắng là một trong những loài lớn hơn trong chi khỉ đuôi dài, có chiều dài đầu thân từ 43-70 cm, con cái nặng khoảng 4.3 kg, con đực nặng khoảng 6.7 kg. Sự khác biệt giới tính là rất rõ rệt, con đực lớn hơn con cái về chiều dài và cân nặng. Tên gọi của chúng xuất phát từ vệt màu trắng nổi bật trên mũi. Bộ lông chủ yếu có màu đen, biến đổi từ màu ô liu đến đen xám, với đầu lông có màu trắng. Đôi khi có một vệt trắng ở phần ngực. Tứ chi, bụng và đuôi đều có màu đen. Não phát triển; hốc mắt quay về phía trước, khoảng cách giữa hai mắt hẹp; ngón tay và ngón chân tách biệt, ngón cái linh hoạt có thể đối kháng với các ngón khác. Có túi má và cơ quan ống hơi; tứ chi trước dài hơn tứ chi sau; đuôi dài có khả năng quấn. Mũi ngắn, khứu giác kém hơn thị giác, xúc giác và thính giác. Các ngón tay và ngón chân có móng chân phẳng, đi bộ bằng lòng bàn chân. Đuôi có chức năng bám giữ. Những con khỉ này có túi má, giúp lưu trữ thức ăn khi kiếm ăn. Chúng có thể nuốt thức ăn trước khi nhai, trong khi những loài không có túi má chỉ có thể vừa ăn vừa nhai.
