Di tích hóa thạch được gọi là dấu vết và di vật của sinh vật cổ đại còn lại trong các lớp đá. Trong đó, di vật của sinh vật cổ đại còn có thể trở thành hóa thạch di vật.
Hóa thạch di tích rất hiếm khi được bảo tồn cùng với hóa thạch của sinh vật cổ đại để lại dấu vết, vì vậy rất khó để xác định mối quan hệ giữa hai yếu tố này. Hóa thạch di tích có thể giải thích sự tồn tại và cách sống của một số sinh vật trong các thời kỳ địa chất, chúng làm giàu thêm các ghi chép mà sinh vật cổ đại để lại, cung cấp cho chúng ta những manh mối tổng quát hơn về sinh vật cổ đại.
Hóa thạch di tích hấp dẫn nhất chính là dấu chân của động vật có xương sống. Dựa vào kích thước, độ sâu và cách sắp xếp của dấu chân, các nhà khoa học có thể suy đoán cơ thể của động vật cổ đại đã để lại những dấu chân này là nặng hay nhẹ, cách đi lại là đi bộ, chạy nhanh hay nhảy. Dựa vào dấu chân có dấu móng hay dấu guốc, các nhà khoa học có thể suy đoán những động vật này là ăn thịt hay ăn cỏ. Bảo tàng động vật cổ đại Trung Quốc nằm gần sở thú Bắc Kinh có nhiều dấu chân khủng long lớn nhỏ khác nhau, qua những hóa thạch di tích này bạn có thể tưởng tượng ra cảnh khủng long từng bước đi hoặc chạy trên trái đất cổ cách đây 100 triệu năm.
Ngoài ra, các hóa thạch di tích thông thường còn có dấu vết bò lếch của động vật có xương sống, dấu tích bò lếch của động vật chân đốt, lỗ khoan của nghêu tấm và giun để lại trên đáy biển, cũng như một số dấu vết tìm kiếm thức ăn của động vật.
Hóa thạch di vật chủ yếu là phân của động vật (hóa thạch phân) hoặc trứng (hóa thạch trứng). Hóa thạch phân cá, hóa thạch phân chó sói, nhiều loại hóa thạch trứng khủng long và hóa thạch trứng đà điểu cũng có thể được tìm thấy tại Bảo tàng động vật cổ đại Trung Quốc.
Kể từ khi con người cổ đại xuất hiện, những công cụ và di vật văn hóa mà họ sản xuất và sử dụng trong các giai đoạn phát triển khác nhau cũng thuộc về hóa thạch di vật. Nếu bạn đến Bảo tàng động vật cổ đại Trung Quốc, bạn sẽ được chiêm ngưỡng hàng trăm di vật hóa thạch, như công cụ thời đồ đá cũ, công cụ bằng xương, thể hiện trí tuệ của con người cổ đại tại “Bảo tàng người cổ xưa”. Chủ của bảo tàng, ông Long Tử, cũng đã từng thấy một thanh kiếm ngắn được làm từ xương voi ma mút cách đây 10.000 năm trong tay một người nông dân, chế tác rất tinh xảo, giống hệt như con dao quân đội hiện đại, bên trong vết máu săn bắn còn sót lại những vết bẩn màu đen do máu thú vật biến chất. Qua thanh kiếm ngắn này, tôi như nhìn thấy cảnh sống nguyên thủy khi tổ tiên chúng ta đã sống cách đây 10.000 năm, nhưng tôi cũng cảm nhận rõ tinh thần kiên cường của tổ tiên chúng ta trong môi trường cạnh tranh sinh tồn khắc nghiệt. Chính nhờ tinh thần và trí tuệ này, chúng ta – con người đã từng bước tiến hóa và phát triển đến ngày hôm nay, trở thành chủ nhân của trái đất.
Thú vật: Hóa thạch
