Tương tự như trường hợp của khủng long sau cổ, khủng long bướm có khả năng đã xuất hiện từ đầu kỷ Jura. Tuy nhiên, hiểu biết của các nhà khoa học về khủng long bướm sơ khai thực sự bắt đầu từ Huayangosaurus được phát hiện ở Shizhong, Tứ Xuyên, Trung Quốc.
Huayangosaurus
I. Huayangosaurus – Khủng long bướm cổ nhất đến từ Trung Quốc
Huayangosaurus dài gần 4 mét và nặng từ 1 đến 4 tấn. So với các loài khủng long sống cùng thời, cùng khu vực như Shunosaurus, Choyrodon và Omeisaurus, Huayangosaurus quá thấp bé và nhỏ. Do đó, khi những con khủng long lớn kia ngẩng cao cổ gặm lá trên các cây cao, Huayangosaurus chỉ có thể ăn những cây thấp gần mặt đất.
Thân hình thấp bé của Huayangosaurus dường như cũng làm cho nó dễ dàng trở thành mục tiêu săn mồi của các loài khủng long ăn thịt như Allosaurus. Tuy nhiên, với tư cách là một trong những khủng long bướm đầu tiên, Huayangosaurus đã phát triển một bộ vũ khí phòng thủ độc đáo, đó là những chiếc gai dài mọc lên ở vai, hông và đầu đuôi. Khi Allosaurus đói tấn công Huayangosaurus, loài này sẽ xoay người để những chiếc gai trên cơ thể hướng về kẻ tấn công và đồng thời quật đuôi có gai vào kẻ thù. Những vũ khí cùng cách phòng thủ này tuy không đủ mạnh để tiêu diệt kẻ săn mồi lớn nhưng thường đủ để tạo ra một mối đe dọa, khiến cho những kẻ săn mồi đó ngừng truy đuổi Huayangosaurus để tìm kiếm con mồi dễ bắt hơn.
Vào giữa kỷ Jura, ven sông thường phủ đầy lớp thực vật dương xỉ thấp xanh mướt, nơi này thường không có cây cao. Khi Huayangosaurus sử dụng những chiếc răng nhỏ của mình để gặm cỏ trên những “bãi cỏ” rộng mở như vậy, những con non của nó thường là mục tiêu thèm thuồng của các loài khủng long ăn thịt như Allosaurus. Tuy nhiên, miễn là những con non gần gũi với cha mẹ, những kẻ săn mồi vẫn không dám tấn công dễ dàng. Rõ ràng, hành vi bảo vệ con non của cha mẹ là rất cần thiết đối với Huayangosaurus.
Trên lưng Huayangosaurus, từ cổ đến giữa đuôi có hai hàng vây hình trái tim đối xứng nhau. Trong khi đó, nhiều khủng long bướm xuất hiện sau đó có hai hàng vây ở mỗi bên lưng. Hơn nữa, chân trước và chân sau của Huayangosaurus gần như bằng nhau về chiều dài, trong khi chân trước của các loài khủng long bướm sau này thì ngắn hơn chân sau. Những đặc điểm này chỉ ra rằng Huayangosaurus thực sự là một khủng long bướm nguyên thủy.
II. Dadi Long – Tổ tiên khả dĩ của khủng long bướm chỉ được đại diện bởi một chiếc hàm dưới vỡ
Chúng tôi giới thiệu Huayangosaurus là khủng long bướm cổ nhất vì hóa thạch của nó khá đầy đủ và có thể được xác định chính xác là khủng long bướm. Thực tế, vào đầu kỷ Jura, đã có một số hóa thạch cho thấy sự tồn tại của khủng long bướm, nhưng những hóa thạch này quá bị phá hủy hoặc quá rời rạc, vì vậy mà những thành phần mà các nhà khoa học suy đoán về chúng rất lớn.
Dadi Long
Dadi Long được phát hiện trong tầng đá kỷ Jura sớm ở làng Dadi, huyện Lộc Phong, Trung Quốc.
Các nhà khoa học chỉ tìm thấy một chiếc hàm dưới không hoàn chỉnh, bên trong có một mảnh xương trước thuộc về khủng long có hông giống chim, nhưng không có răng. Các răng trên các phần khác cũng rất ít và hơi chồng lên nhau, có kích thước từ nhỏ đến lớn. Những chiếc răng này mọc trong ổ răng, do đó được gọi là răng chậu. Chính vì đặc điểm của răng và xương trước mà các nhà khoa học suy đoán rằng nó là khủng long bướm nguyên thủy nhất được biết đến cho đến nay.
Thẻ động vật: Khủng long bướm, Dadi Long, Huayangosaurus, Shunosaurus, Choyrodon, Omeisaurus
