Sự sống bắt đầu từ đại dương nguyên thủy, và những động vật có xương sống đầu tiên cũng được sinh ra trong môi trường nước. Các loài cá giáp và cá khiên đã từng thịnh vượng trong các vùng nước của Trái Đất, nhưng rất nhanh chóng, chúng đã rút lui khỏi sân khấu lịch sử. Có nhiều yếu tố thúc đẩy sự tuyệt chủng của chúng, nhưng nguyên nhân chính có thể là sự xuất hiện và phát triển của các loài cá vượt trội. Các loài cá này, mà chúng ta thường hình dung là cá trong cuộc sống hàng ngày, có khả năng thích nghi với cuộc sống dưới nước vô cùng hoàn hảo, khiến chúng có mặt gần như ở mọi góc của các vùng nước trên trái đất. Câu thành ngữ “Biển rộng cá nhảy” thực sự diễn tả thành công trong tiến hóa của chúng một cách sinh động.
Cá mập – một loại cá sụn
Tại Trung Quốc, có một câu thành ngữ – “Hồ phục kỵ xạ”, nói về việc trong thời kỳ Chiến Quốc, người Hán ở trung nguyên do đề cao nghi lễ nên luôn mặc những bộ áo dài tay rộng thùng thình. Khi họ chiến đấu với các bộ tộc du mục phía Bắc, họ phải lên chiến xa kéo bằng ngựa. Vì vậy, họ trở nên nặng nề và không linh hoạt. Ngược lại, người Hồ mặc áo ngắn gọn, cưỡi ngựa nhanh nhẹn, hành động rất linh hoạt và có thể bắn cung chính xác ngay trên lưng ngựa. Kết quả là người Hán có vóc dáng nặng nề luôn bất lợi khi tham chiến với người Hồ. Sau đó, một trong những quốc gia Hán là nước Tề đã tiến hành cải cách, học theo thói quen mặc áo ngắn và kỹ năng cưỡi ngựa bắn cung của người Hồ, từ đó làm tăng đáng kể sức chiến đấu của quân đội.
So với cá khiên, một trong những đặc điểm tiến bộ quan trọng nhất của các loài cá vượt trội chính là câu chuyện “Hồ phục kỵ xạ” xảy ra trong thế giới động vật. Các loài cá vượt trội không còn mang những loại xương giáp nặng nề, cồng kềnh và không linh hoạt, mà thay vào đó là những vảy nhỏ có khả năng hoạt động linh hoạt lẫn nhau, điều này đã làm tăng tính linh hoạt trong chuyển động của chúng rất nhiều.
Cá ngựa – một loại cá xương
Trong nhiều đặc điểm tiến bộ của các loài cá vượt trội, có một cải cách cấu trúc giải phẫu cực kỳ quan trọng. Trong giai đoạn đầu của sự tiến hóa của cá, cặp cung mang đầu tiên nằm sau xương hàm đã trở thành cung lưỡi, xương trên đã đặc hóa thành xương lưỡi để hỗ trợ hoặc kết nối, liên kết xương hàm và hộp sọ (xương bao bọc và bảo vệ não). Xương lưỡi đã đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiến hóa của cá và sự phát triển từ cá sang động vật có xương sống trên cạn. Do một đầu của xương lưỡi liên kết với phần sau của xương đầu (tức xương hộp sọ) và đầu kia liên kết với xương hàm, khe mang nguyên thủy nằm giữa xương đầu và cung lưỡi đã thu hẹp rất nhiều, và ở những loài cá nguyên thủy hơn, nó trở thành lỗ phun nước, trong khi ở những loài cá có độ tiến bộ cao, nó hoàn toàn biến mất.
Các loài cá vượt trội bao gồm cá sụn (ngành).
Thẻ động vật: Cá giáp, cá khiên, cá vượt trội, cá sụn, cá xương, cá ngựa, cá mập
